Sivrisineklerin Tehlikesi Artıyor: Kızılötesi Algılama ile İnsanları Bulabiliyorlar
Sivrisinekler, dünya genelinde yalnızca rahatsız edici ısırıklar değil, aynı zamanda dang humması, sarı humma, Zika virüsü ve sıtma gibi ciddi hastalıkların yayılmasında da önemli rol oynamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, sıtma hastalığı 2022 yılında 600 binden fazla insanın ölümüne yol açtı. Bu durum, bilim insanlarını, sivrisineklerin insanları nasıl bulduğunu ve ısırıklarının nasıl önlenebileceğini anlamak için araştırmalar yapmaya teşvik ediyor.
Yeni Araştırmanın Bulguları
Kaliforniya Üniversitesi Santa Barbara (UCSB) tarafından gerçekleştirilen yeni bir çalışma, sivrisineklerin insanları bulmak için kızılötesi algılama yeteneklerini kullandığını ortaya koydu. Önceki araştırmalar, sivrisineklerin nefesimizdeki karbondioksiti ve vücut kokularını algılayarak yanımıza yaklaştıklarını göstermişti, ancak bu yeni çalışma, kızılötesi algılamanın da önemli bir faktör olduğunu vurguluyor.
UCSB moleküler biyoloğu Nicholas Debeaubien, "İncelediğimiz Aedes aegypti sivrisinek türü, insan konakçısı bulma konusunda olağanüstü bir yeteneğe sahip." diyerek bu bulguların önemini dile getirdi. Ancak, sivrisineklerin görüş kabiliyeti zayıf ve kokular rüzgar gibi etkenler tarafından dağıtılabiliyor. Bu sebeple araştırmacılar, kızılötesi algılamanın sivrisinekler için daha güvenilir bir yöntem olabileceğini düşündüler.
Deneylerin Detayları
Araştırmada, her biri 80 dişi sivrisineğin bulunduğu kafeslere farklı "sahte konakçılar" yerleştirildi. Bu konakçılar, termoelektrik plakalar, insan nefesindeki karbondioksit konsantrasyonu ve insan kokularından oluşuyordu. Bazı plakalar, insan derisi sıcaklığı olan 34 dereceye ayarlanırken, diğerleri 29,5 derecelik ortam sıcaklığında tutuldu. Sivrisineklerin davranışları 5 dakika boyunca videoya kaydedildi.
Elde edilen sonuçlar, sivrisineklerin yalnızca karbondioksit, koku veya kızılötesi ışınlar gibi tek bir uyarana değil, bu uyarıcıların kombinasyonlarına tepki verdiğini gösterdi. Kızılötesi radyasyon yayan plakaların, karbondioksit ve insan kokusuyla birlikte kullanılması durumunda, sivrisineklerin konak bulma davranışının iki katına çıktığı belirlenmiştir.
Yeni Yöntemler Geliştiriliyor
Araştırmacılar, sivrisineklerin antenlerinde bulunan TRPA1 adlı sıcaklığa duyarlı bir proteinin, kızılötesi algılamada rol oynadığını doğruladı. Bu proteinin genini etkisiz hale getirdiklerinde, sivrisineklerin kızılötesi ışınlara tepki vermediği gözlemlendi. Bu bulgular, sivrisineklerin neden özellikle açıkta kalan deriye yöneldiğini ve bol giysilerin neden sivrisinek ısırıklarını önlemede etkili olduğunu açıklamaya yardımcı oluyor.
Bol giysiler, vücut ısısından yayılan kızılötesi ışınları dağıtarak sivrisineklerin bizi algılamasını zorlaştırıyor. Araştırmacılar, bu keşfin sivrisineklerle mücadelede yeni yöntemlerin geliştirilmesine kapı aralayabileceğini belirtmektedir. Örneğin, cilt sıcaklığındaki termal radyasyonu taklit eden tuzaklar kullanılarak sivrisinekler yakalanabilir. Bu alandaki gelişmeler, halk sağlığını korumak adına önemli bir adım olabilir.
News
