Şevket GÖLÜK/ANKARA – BHA
Türkiye Emekliler Derneği (TÜED), 2024 yılının özellikle ikinci yarısına yönelik olarak ülke ve emeklilerin yaşadığı sorunları kapsamlı bir şekilde ele almıştır.
TÜED’in değerlendirmesinde, ekonomik, sosyal ve hukuksal alanlarda yaşanan sorunların giderek büyüdüğü ve hükümetin bu sorunlara yönelik somut adımlar atmadığı vurgulanmıştır. Ekonomik krizin en fazla emeklileri etkilediği, bunun yanında hükümetin gereken dersleri çıkarmadığı belirtilmiştir.
Yapılan müzakerelerin ardından, 2024 yılında karşılanmayan emekli taleplerinin bir dökümü içeren bir sonuç bildirisi yayımlanmıştır. Bu bildiride, emeklileri koruyacak gerçekçi bir sosyal güvenlik sisteminin oluşturulması talep edilmiştir. Talepler ise aşağıdaki gibi sıralanmıştır:
· Temmuz 2024’te yapılan %24,73 oranındaki emekli maaşı artışı, emeklilerin ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. TÜİK’in uyguladığı düşük ücret politikasıyla oluşturduğu tüketime dayalı fiyat endeksi (TÜFE) hesaplamalarının gerçeği yansıtmadığı düşünülmektedir. Çarşı-pazar fiyatlarıyla uyumsuz olan bu hesaplamaların şeffaflığı sağlanmalı, emekli maaşlarına seyyanen artış yapılmalıdır.
· 2000 sonrası dönemde asgari aylık bağlama oranının %70’den %35’e düşmesi nedeniyle kök aylıklar gerçek değerini kaybetmiştir. Çözüm olarak getirilen en az aylık ödemesi, prim kazanımı ve prim ödeme gün sayısı yüksek olan kesimi mağdur eden bir uygulama haline gelmiştir. Bu nedenle, en az aylık ödemenin 12.500 TL’ye çıkarılması, hayat pahalılığı karşısında yetersiz kalmaktadır. Nimet/külfet dengesini gözeten bir uygulama için, her emekliye insanca yaşamaya yetecek bir aylık ödenmesi gerektiği ifade edilmiştir.
· Asgari ücretin altında kalan emekli aylıkları, asgari ücrete eşitlenmeli, emeklilik tarihlerinden bağımsız olarak prim kazanımı ve prim ödeme gün sayısı eşit olan emeklilere intibak yapılmalıdır. Ayrıca, emekli aylıklarını etkileyen hesaplama sistemi değiştirilerek, çalışma süreleri için tek bir aylık hesaplama yöntemi getirilmelidir.
· TÜFE’ye endeksli oranlı zamlar, düşük emekli aylığı alanları mağdur edecek bir sisteme dönüşmüştür. Bu nedenle, 5510 sayılı Kanun’un 55. maddesinin revize edilerek seyyanen zamlarla birlikte milli gelirden pay verilmesi önerilmektedir.
· Emeklilerin aylıkları, dolaylı vergiler nedeniyle azalmaktadır. Vergi iadesinin yanı sıra yürürlükte olan ve %4-5 arasında değişen ek ödeme oranlarının yetersiz kalması sebebiyle, bu oran %10’a çıkarılmalıdır.
· Emeklilerin ödediği katkı payları, ödeme güçlerini zorlamaktadır. Emeklilik döneminde %12 sağlık primi ödeyen emekliler, sağlık hizmeti alırken çeşitli adı altında kesilen katkı paylarından muaf tutulmalıdır.
· Emeklilere verilen bayram ikramiyeleri günümüz koşullarında yetersiz kalmaktadır. 2025 yılı için belirlenen bayram ikramiyesinin en az aylık ödemesiyle eşitlenmesi gerekmektedir.
News
