İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden Prof. Dr. Abdulkadir Emeksiz, halk edebiyatı ile tiyatronun yapay zeka ile olan ilişkisini ele aldı. “Folklorist Hamdi” adlı YouTube kanalında gerçekleştirilen “Masaldır Bunun Adı” ve “Oyun Sözlüğü” başlıklı projelere dikkat çeken Emeksiz, teknolojinin sunduğu olanakların kültürel mirasla buluşmasını gerektiğini vurguladı.
Emeksiz, “Teknolojiyi tamamen reddetmek, geçmişten kopmak anlamına gelir. Onunla bir köprü kurmazsak, geleceğe de ulaşmamız mümkün olmaz” diyerek, kadim edebi metinlerin yapay zeka ile yeniden yorumlanabileceğini ifade etti.
MASAL TEKERLEMELERİNDEN RAP’E: YAPAY ZEKÂ İLE İLK DENEME
Uzun zamandır aklında olan bir projeyi hayata geçirdiğini belirten Prof. Dr. Emeksiz, bazı masal tekerlemelerinin yapay zeka yardımıyla bestelenip seslendirildiğini duyurdu. “Masaldır Bunun Adı, Söylemekle Çıkar Tadı” adlı çalışmanın teknik kısmında, Arş. Gör. Yusuf Makine’nin önemli destekleri bulundu.
Bu çalışma sadece bir tekerleme olmanın ötesine geçerek, akışa sahip bir metin halini aldı. Yapay zeka bu eserde hem besteledi hem de seslendirdi. Gençlerin ilgisini çekmek amacıyla modern bir rap tarzı benimsendi. Eleştirilebilir bir yönü olsa da, bilinmezlikten iyidir, dedi.
ALFABETİK OYUN SÖZLÜĞÜ: BİR İLK
Masal projesinden sonra gelen ikinci çalışma “Oyun Sözlüğü” olarak karşımıza çıkıyor. A’dan Z’ye çocuk oyunlarını manilerle anlatan bu sözlük, hem biçim hem içerik açısından Türk edebiyatında bir ilki temsil ediyor. Bu eser de yapay zeka tarafından bestelendi.
“Her oyunun kısa manzum açıklamalarını yazdık. Alfabetik sıraya dizilmiş durumda. Bu form, genç kuşağa eğlenceli bir aktarım sağlıyor” diyen Emeksiz, projeyi kültürel sürdürülebilirlik açısından önemli bulduğunu belirtti.
DEDE KORKUT VE DESTAN KÜLTÜRÜ DİJİTALLEŞİYOR
Prof. Dr. Emeksiz, Dede Korkut metinlerinin de yapay zeka destekli çalışmalara konu olabileceğini belirterek, bu eserlerin epik ve romanesk yapısıyla dünya edebiyatında özel bir yeri olduğunun altını çizdi.
“Bu metinler yalnızca okunmamalı, genç nesillere ulaşmak için farklı teknikler kullanılmalıdır. Dede Korkut’un Paltosu adlı kitabım da bu bağlamda yeniden yayımlandı. Başlığı biraz tartışmalı olsa da, Dostoyevski’nin ‘Hepimiz Gogol’un paltosundan çıktık’ sözüne atıfta bulunarak, ‘Türkler Dede Korkut’un paltosundan çıktılar’ diyoruz.”
Kitapta Bamsı Beyrek Boyu, Alpamıs gibi anlatıların epizodik yapıları, metin çeşitliliği ve içerik incelemeleri yer alıyor.
TİYATRONUN DİJİTAL YANSIMASI
Tiyatro, insan hayatının bir yansıması olarak tanımlanabilir. Ancak Emeksiz, bu yansımanın her zaman doğrudan olmadığını; sanatın devreye girdiği noktada yorumun başladığını belirtti.
“Geleneksel Türk Tiyatrosu” adlı eserinde meddah, Karagöz ve ortaoyunu gibi türlerin yanı sıra, Türk dünyası tiyatrosu ve UNESCO
News
