İki üniversitenin işbirliği ile yürütülen TÜBİTAK destekli proje, “1071- UV-B Radyasyonunun Farklı Bal Arısı (Apis mellifera L.) Alt Türlerinin Davranışı ve Fizyolojisi Üzerindeki Etkileri” adını taşıyor. Proje, Türkiye’deki DÜ Arıcılık Araştırma Geliştirme ve Uygulama Merkezi (DAGEM) Müdürü Prof. Dr. Meral Kekeçoğlu ve Slovenya’dan Prof. Dr. Ales Gregorc koordinasyonunda gerçekleştiriliyor.
Küresel ısınmanın neden olduğu ozon tabakasının incelmesi sebebiyle ultraviyole ışınlarının artması, laboratuvar ortamında oluşturulan senaryolarla simüle ediliyor. Bu senaryoda yapay zeka destekli görüntüleme sistemleri kullanılarak, ultraviyole ışınlarına maruz kalan arı türlerinin davranışları, genetik yapıları ve antioksidan özellikleri üzerinde yapılan incelemelerle bu ışınların etkileri araştırılıyor.
Projede, Türkiye’de bulunan beş ayrı arı ırkı ile Slovenya’daki arı ırkları arasında küresel ısınma karşısında sergilenen farklılıkların belirlenmesi, hangi ırkın daha dayanıklı olduğunun ortaya konması hedefleniyor.
Prof. Dr. Kekeçoğlu, Türkiye ve dünyayı etkileyen sorunları çözmeye yönelik projeler geliştirdiklerini, arıcıların aşırı sıcakların getirdiği tehlikeler karşısında endişesinin arttığını ifade etti. Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın sorunu haline geldiğini vurgulayan Kekeçoğlu, “Bu nedenle araştırmacılar, bu konulara yönelik çalışmalar yapmakta.” dedi.
Kekeçoğlu, Slovenya ve Türkiye arasındaki işbirliği ile TÜBİTAK destekli projeyi hayata geçirdiklerini, amaçlarının küresel ısınmanın arılar üzerindeki etkilerini belirleyerek alınacak önlemler konusunda arıcıları bilgilendirmek olduğunu belirtti. Proje kapsamında, yapay zeka destekli bir modelleme ile, ozon tabakasındaki zararlar ve UVB ışınlarının yeryüzüne ulaşma süreçleri oluşturuldu.
Proje başlangıçta Türkiye’deki arı ırkları üzerinde yürütüldü. Kekeçoğlu, “Arı ırklarının UVB ışığına karşı hangi davranışları sergilediğini gözlemledik. Arıların kaçma veya yaklaşma eğilimlerini yapay zeka temelli görüntüleme sistemi ile takip ettik. Çalışmalar sonucunda genetik yapıların ve oksidatif stres düzeylerinin nasıl etkilendiğini inceledik.” şeklinde konuştu.
Ayrıca, adaptasyon davranışlarının farklı şekillerde yorumlanabileceğine dikkat çeken Kekeçoğlu, “Eğer arılar stres altında kalırsa, bu durum biyoçeşitliliği etkileyebilir. Bundan dolayı arıcılarımıza kendi ırk ve eko tiplerini koruma çağrısında bulunuyoruz.” dedi.
Projenin ilk aşaması tamamlandı.
Projenin ilk aşama çalışmaları neticesinde yerli Anadolu bal arısı üzerinde yapılan etki araştırmaları sona erdi. Kekeçoğlu, Anadolu arı ırkının ultraviyole ışınlarına karşı başarılı bir şekilde adaptasyon gösterdiğini, herhangi bir zarar yaşamadığını belirtti. “Bu sonuç, Türkiye’nin yerli ırkının özgün bir özelliği olabilir.” diye ekledi. Bundan sonraki süreçte, farklı arı ırkları üzerindeki etkiler ile arı hastalıkları ve zararlıları üzerindeki etkiler hakkında çalışmalar yapılarak, bilgi birikimi geliştirilecektir.
Kaynak: AA
News
