Demokrat Parti (DP), 1946 yılının Ocak ayında kurulmuş ve Mayıs 1950’de halkın geniş desteğiyle iktidara gelerek 27 yıllık kesintisiz tek parti dönemini sona erdirmiştir. DP, serbest seçimle iktidara gelen ilk siyasi parti olma özelliği taşımaktadır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 22 Mayıs 1950’de açıldığında Refik Koraltan meclis başkanlığına seçilmiştir. Aynı gün yapılan cumhurbaşkanlığı oylamasında, DP Genel Başkanı ve İzmir Milletvekili Celal Bayar, Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
Hükümetin kurulması için DP Aydın Milletvekili Adnan Menderes görevlendirilmiş ve bu şekilde Türkiye Cumhuriyeti’nin 19. hükümetini kurarak 22 Mayıs’ta göreve başlamıştır.
“Yeter söz milletin” sloganıyla seçimlere çıkan DP’nin ilk icraatlarından biri, Arapça ezanın serbest bırakılması olmuştur. Haziran 1950’de yapılan düzenlemenin Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından onaylanmasıyla, CHP’nin 1932’de çıkardığı Türkçe ezan düzenlemesi kaldırılmıştır.
DP hükümeti, Haziran 1950’de darbe hazırlığı yapıldığı iddiasıyla Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) komuta kademesini emekliye sevk etmiştir. Emekliye ayrılanlar arasında Genelkurmay Başkanı Orgeneral Abdurrahman Nafiz Gürman, Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanları ile 15 general ve 150 albay da bulunmaktadır.
Sanayi, eğitim, sağlık ve ulaştırmada önemli adımlar
Tarımda, kullanılan traktör sayısının ve makineleşmenin artmasıyla önemli gelişmeler sağlanmıştır. DP iktidarı, sanayi, eğitim, sağlık ve ulaştırma alanlarında da önemli adımlar atmıştır.
Bu dönemde, DP’nin CHP’nin taşınır ve taşınmaz mallarının Hazine’ye devri için yaptığı düzenleme, 1953 yılında Cumhurbaşkanı Bayar’ın onayıyla yürürlüğe girmiştir. Bu gelişme, iki parti arasındaki tartışmaların derinleşmesine neden olmuştur.
2 Mayıs 1954’te gerçekleştirilen genel seçimde, DP oyların yüzde 58,4’ünü alarak 503 milletvekili çıkarmıştır. CHP ise 31 milletvekili ile bu seçimden çıkabilmiştir.
Bu yenilgi sonrası İsmet İnönü, muhalefet partisini daha da güçlendirmiştir.
6-7 Eylül olayları
Seçim sonuçları sonrası DP’nin güçlenmesi, dönemin ekonomik krizinin etkileriyle birlikte çeşitli zorluklar getirmiştir. Başbakan Menderes, TSK ile DP arasında gerilimler yaşanırken, ordu içindeki rahatsızlık artmıştır. Parti içindeki anlaşmazlıklar sonucunda 19 milletvekili DP’den ayrılarak Hürriyet Partisi’ni kurmuştur. Ekonomik kriz, halk arasında büyük huzursuzluk yaratmıştır.
Selanik’te Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu evin yanındaki Türk Konsolosluğu bahçesine atılan iki bombadan birinin patlaması sonucu, Ankara, İstanbul ve İzmir’de halk sokağa dökülmüştür. 6-7 Eylül 1955’teki olaylarla birlikte, Beyoğlu başta olmak üzere azınlıkların yaşadığı yerlere ve kiliselere saldırılar düzenlenmiş, birçok azınlık mensubu Türkiye’yi terk etmiştir.
Cunta varlığını hissettirmeye başladı
DP’nin iktidara gelmesinin ardından ordu içinde bir grup subayın kurduğu cunta, zamanla etkisini göstermeye başlamıştır. Ordunun darbe hazırlığı içinde olduğu bilgisi Menderes’e ulaşmış
News
